Transparantie is een kernwaarde binnen de overheid. Burgers, journalisten en organisaties hebben recht op openheid over beleid, besluiten en de uitvoering daarvan. Met de invoering van de Wet open overheid (Woo) is dit recht op informatie verder versterkt.
Maar wat is een Woo-verzoek precies, en hoe kunnen gemeenten en uitvoeringsorganisaties deze efficiënt afhandelen? In dit artikel lees je alles over de betekenis van de Woo, het proces van een Woo-verzoek en praktische tips om ermee om te gaan.
De betekenis en achtergrond van de Wet open overheid (Woo)
Wat is de Wet open overheid (Woo)?
De Wet open overheid, afgekort Woo, is sinds 1 mei 2022 de opvolger van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Het doel van de Woo is het vergroten van transparantie binnen de overheid door informatie beter toegankelijk te maken. De wet verplicht overheidsorganisaties om zowel reactief (op verzoek) als proactief (uit eigen beweging) informatie openbaar te maken.
Waar de Wob vooral gericht was op het reageren op informatieverzoeken, legt de Woo nadruk op actieve openbaarmaking. Denk aan beleidsdocumenten, besluiten, adviezen en andere bestuurlijke informatie die standaard beschikbaar wordt gesteld via online Woo-portalen.
Wat is het verschil tussen een Wob-verzoek en een Woo-verzoek?
Een Wob-verzoek en een Woo-verzoek lijken op elkaar, maar de Woo gaat een stap verder. Belangrijke verschillen zijn:
- De Woo verplicht overheden om meer soorten informatie actief te publiceren, zonder dat er eerst een verzoek hoeft te worden ingediend.
- De termijnen en processen zijn aangescherpt en duidelijker vastgelegd.
- De Woo geldt voor meer bestuursorganen, waaronder ook zelfstandige bestuursorganen (ZBO’s) en uitvoeringsinstanties.
Kortom: de Woo versterkt het recht op openbaarheid en stimuleert een cultuur van transparantie.
Waarom is de Woo belangrijk voor gemeenten en uitvoeringsorganisaties?
Voor gemeenten en uitvoeringsorganisaties betekent de Woo niet alleen een wettelijke verplichting, maar ook een kans om vertrouwen te versterken. Door open te communiceren over beleid en besluiten, ontstaat meer begrip en betrokkenheid bij burgers. Daarnaast helpt een goed ingericht Woo-proces om efficiënt te werken, klachten te voorkomen en de reputatie van de organisatie te beschermen.
Wanneer en hoe dien je een Woo-verzoek in?
Wie kan een Woo-verzoek indienen?
Iedere burger, journalist of organisatie mag een Woo-verzoek indienen. Daarvoor is geen specifieke motivatie of belang nodig. Het enige wat vereist is, is dat het verzoek duidelijk omschrijft welke informatie wordt gevraagd en bij welke instantie die zich bevindt. Een Woo-verzoek kan per brief, e-mail of digitaal formulier worden ingediend.
Hoe ziet een Woo-verzoek eruit (voorbeeld)?
Een goed Woo-verzoek is concreet en volledig. Bijvoorbeeld:
“Graag ontvang ik alle documenten over het besluit van de gemeente [naam] inzake de herontwikkeling van het terrein aan de [locatie], genomen in de periode januari – juni 2024.”
Belangrijk is dat de verzoeker aangeeft waarover hij informatie wil, welke periode relevant is en van welke organisatie de informatie afkomstig moet zijn.
Tips bij het indienen van een Woo-verzoek
- Formuleer het verzoek zo specifiek mogelijk.
- Vermijd vage termen als “alle informatie over beleid X”.
- Vermeld indien mogelijk data, betrokken afdelingen of projecten.
- Controleer of de informatie niet al proactief is gepubliceerd via een Woo-portaal.
Hoe duidelijker het verzoek, hoe sneller en beter het kan worden afgehandeld.
Hoe verloopt de behandeling van een Woo-verzoek bij gemeenten?
Stappenplan voor de behandeling van een Woo-verzoek
- Ontvangstbevestiging – De organisatie bevestigt schriftelijk dat het verzoek is ontvangen.
- Beoordeling van de reikwijdte – Er wordt bepaald welke documenten relevant zijn.
- Interne afstemming – Betrokken afdelingen worden geïnformeerd om documenten aan te leveren.
- Afweging van uitzonderingsgronden – Er wordt beoordeeld of bepaalde informatie niet openbaar mag worden gemaakt (bijvoorbeeld om privacy- of veiligheidsredenen).
- Besluitvorming – De organisatie besluit welke informatie wel en niet openbaar wordt gemaakt.
- Publicatie – De documenten worden gedeeld met de verzoeker en vaak ook gepubliceerd op het Woo-portaal.
Wat is de wettelijke termijn voor een Woo-verzoek?
Een bestuursorgaan moet binnen vier weken reageren op een Woo-verzoek.
Deze termijn kan één keer worden verlengd met nog eens vier weken als het verzoek complex is of meer tijd vergt. Als de termijn wordt overschreden, kan de verzoeker bezwaar maken of een dwangsom eisen wegens niet tijdig beslissen.
Veelgemaakte fouten en valkuilen bij Woo-verzoeken
- Onduidelijke communicatie met de verzoeker.
- Geen heldere taakverdeling binnen de organisatie.
- Te late besluitvorming of ontbrekende documenten.
Een goed ingericht intern proces voorkomt deze problemen en zorgt dat Woo-verzoeken efficiënt en zorgvuldig worden afgehandeld.
Efficiënt omgaan met Woo-verzoeken
Slimme werkprocessen en digitale ondersteuning
Door het groeiende aantal Woo-verzoeken is efficiëntie cruciaal. Veel gemeenten maken gebruik van digitale Woo-systemen of documentmanagementtools die het proces stroomlijnen: van registratie tot besluitvorming en publicatie. Automatisering helpt om documenten sneller te filteren, anonimiseren en publiceren.
Interne samenwerking en duidelijke verantwoordelijkheden
Een soepel proces begint bij goede interne afstemming. Zorg voor een duidelijk Woo-proces, met vaste contactpersonen per afdeling en heldere verantwoordelijkheden. Regelmatige training helpt medewerkers om Woo-verzoeken correct en tijdig af te handelen.
Proactieve openbaarmaking als preventieve strategie
Door proactief documenten te publiceren (zoals beleidsplannen, raadsbesluiten of vergaderverslagen) vermindert de noodzaak voor burgers om Woo-verzoeken in te dienen. Dit bespaart tijd en kosten en versterkt het beeld van een transparante overheid.
Van Wob naar Woo, wat is er veranderd?
De overgang van Wob naar Woo in de praktijk
Met de komst van de Woo is de nadruk verschoven van reactief naar proactief openbaar maken. Gemeenten moeten bijvoorbeeld informatie over organisatie, beleid en uitvoering structureel publiceren op hun website of via een Woo-portaal. Ook de lijst met verplichte categorieën van openbaar te maken informatie is uitgebreid.
Wat betekent dit voor gemeenten en uitvoeringsorganisaties?
De Woo vraagt om een cultuuromslag binnen de overheid. Niet langer staat geheimhouding centraal, maar openheid. Dat betekent:
- Investeren in informatiehuishouding en archivering.
- Duidelijke processen en rollen rondom Woo-verzoeken.
- Bewustwording bij medewerkers over het belang van transparantie.
Wie deze verandering goed organiseert, voorkomt juridische risico’s én versterkt het vertrouwen van burgers.
Conclusie: Transparantie vraagt om efficiëntie
De Wet open overheid (Woo) is meer dan een wettelijke verplichting; het is een kans voor overheden om openheid te tonen en vertrouwen te versterken. Een goed ingericht Woo-proces – met digitale hulpmiddelen, duidelijke samenwerking en proactieve openbaarmaking – maakt het mogelijk om verzoeken efficiënt en zorgvuldig af te handelen.
Gemeenten die de Woo omarmen, zetten een belangrijke stap richting een moderne, transparante overheid.
Meer weten?
Wil je weten hoe jouw organisatie Woo-verzoeken sneller en zorgvuldiger kan afhandelen? Ontdek het eData Portaal.
Op onze informatie pagina Over de Woo lees je meer over de Wet open overheid. Wat betekent dit voor jouw organisatie en hoe ons eData team je kan helpen bij het slim voldoen aan de Woo.
Wil je niet langer achter de feiten aanlopen, maar regie pakken op Woo-naleving? Download ons whitepaper en ontdek hoe jouw organisatie stap voor stap toewerkt naar een open en toekomstbestendige overheid:
Recente blogposts
Veelgestelde vragen over Woo-verzoeken (Wet open overheid) op een rijtje.
Hieronder vind je antwoorden op de meest gestelde vragen over Woo-verzoeken en de Wet open overheid (Woo). Zo weet je precies wat de regels zijn en hoe je een verzoek efficiënt afhandelt.
Wat is een Woo-verzoek precies?
Een Woo-verzoek is een formeel verzoek om overheidsinformatie openbaar te maken op basis van de Wet open overheid (Woo). Iedereen – burger, journalist of organisatie – mag zo’n verzoek indienen om inzicht te krijgen in beleid, besluiten of de uitvoering daarvan.
Wat is het verschil tussen een Wob-verzoek en een Woo-verzoek?
De Wob (Wet openbaarheid van bestuur) is de oude wet, terwijl de Woo (Wet open overheid) sinds 2022 geldt. De Woo legt meer nadruk op actieve openbaarmaking: overheden moeten uit eigen beweging informatie delen, niet alleen op verzoek.
Wie mag een Woo-verzoek indienen?
Iedereen mag een Woo-verzoek indienen, zonder dat daarvoor een specifiek belang of motivatie nodig is. Het enige vereiste is dat het verzoek duidelijk beschrijft over welke informatie het gaat en bij welke overheidsinstantie deze zich bevindt.
Hoe dien ik een Woo-verzoek in?
Een Woo-verzoek kun je schriftelijk, per e-mail of via een digitaal formulier bij de betreffende overheid indienen. Vermeld altijd het onderwerp, de relevante periode en de instantie waarvan je documenten wilt ontvangen.
Wat is de termijn voor het afhandelen van een Woo-verzoek?
Een bestuursorgaan moet binnen vier weken een besluit nemen op een Woo-verzoek. Deze termijn mag één keer worden verlengd met twee weken als het verzoek complex is of meer tijd vraagt.
Er zijn uiteraard uitzonderingen, bijvoorbeeld wanneer er overleg nodig is met veel derden over openbaarmaking.
Welke informatie kun je opvragen met een Woo-verzoek?
Je kunt vrijwel alle bestuurlijke informatie opvragen, zoals beleidsdocumenten, besluiten, adviezen of rapporten. Uitzonderingen gelden voor vertrouwelijke gegevens, zoals persoonlijke informatie of staatsveiligheid.
Wat gebeurt er als een gemeente niet op tijd reageert op een Woo-verzoek?
Als de wettelijke termijn wordt overschreden, kan de verzoeker het bestuursorgaan in gebreke stellen. In veel gevallen zal de rechter dan een uitspraak doen over een nieuwe termijn.
Hoe kunnen gemeenten Woo-verzoeken efficiënter afhandelen?
Gemeenten kunnen Woo-verzoeken sneller afhandelen door slimme softwareoplossingen (Woo-tooling) in te zetten om actieve en passieve openbaarmaking sneller, gemakkelijker en veiliger te maken.
Neem een kijkje op onze webpagina over het eData Portaal, de totaaloplossing voor de Woo of bekijk ons whitepaper ‘In 6 stappen wél voldoen aan de Woo’.
Wat betekent proactieve openbaarmaking binnen de Woo?
Dat houdt in dat overheden bepaalde categorieën informatie – zoals raadsbesluiten, beleidsplannen en convenanten – uit eigen beweging openbaar maken, zonder dat iemand erom hoeft te vragen. Dit versterkt transparantie en vermindert het aantal Woo-verzoeken.
Waar vind ik openbaar gemaakte Woo-documenten?
De meeste gemeenten en uitvoeringsorganisaties publiceren Woo-documenten op hun eigen Woo-portaal of via centrale platforms, zodat burgers gemakkelijk toegang hebben tot overheidsinformatie.
